© Dieuwke Boersma, haar vader Anthoon Boersma en haar dochter Sippy van der Meer.
Op de plek van de hedendaagse kerk heeft eerder een kapel gestaan. Een tufstenen kapelletje, dat onder het beheer viel van de St. Pancrasparochie in Aldeboarn, zoals in een schrijven van bisschop Guy van Henegouwen uit 1315 genoemd wordt. De naam Terkaple (=bij de kapel), wordt in dat stuk al genoemd als “Capella”.
Aflevering 9: de kerk van Terkaple tot 1854
Op de tekening van J. Stellingwerf uit 1722 hiernaast is een tufstenen kapel te zien omstreeks het jaar 1200 is gebouwd. De kapel is het oudst bekende bouwwerk uit de omgeving. Of dit dezelfde kapel is die Terkaple zijn naam gegeven heeft, is niet bekend. Ter-kaple betekent “bij de kapel”. In oude geschriften en op kaarten wordt Terkaple ook wel “Capella” genoemd.
De parochiekerk Sint Pancras uit Aldeboarn had de functie als moederkerk. Vanuit daar werden overal in de omgeving kapellen gesticht. Dankzij een schrijven van bisschop Guy van Henegouwen weten we dat onder het beheer van Aldeboarn 38 dochterkapellen vielen, waaronder die van Ackrommaryp (Akmarijp) en Capella (Terkaple).
De kapel van Terkaple was gewijd aan de heilige Margaretha. Elk dorp had indertijd zijn eigen dorpsheilige of patroon, die men aanriep in gebeden en om bescherming vroeg bij rampen. Voor Terkaple was dit de patrones Margaretha. De klok die toen in de toren hing, had als inscriptie: “bid voor ons, zalige, heilige Margaretha; de Heer Eema, pastoor toen ter tijd, Tjepke, ingezeten, in het jaar des Heeren 1472”.
Pastoor Eema is slechts een voornaam; hij zou nu Ime of Yme geheten hebben. De klok is in de tweede wereldoorlog gestolen en nooit weer teruggevonden.
Het oude kerkje was prachtig beschilderd met 18 plafondschilderingen. Deze schilderingen, waarschijnlijk aan het begin van de 16de eeuw aangebracht, zijn allemaal uitgebreid beschreven en getekend in 1853, vlak voordat de kerk afgebroken is. De schilderingen zijn waarschijnlijk gemaakt in opdracht van Frans van Roorda en His van Sjaerdeme, eigenaren vanaf 1517 van de Oenemastate, die de kapel zagen als hun privé bedehuis. De tekeningen liggen nu in het Fries Museum in Leeuwarden. Het zijn Bijbelse voorstellingen, zoals: het laatste avondmaal, de kus van Judas, Jona die uit de walvis komt, Abraham en Izaäk. Verder de apostelen Petrus, Paulus, Andreas, Thomas. Ook staat Margaretha afgebeeld, de patrones van Terkaple. De schilderingen zouden dateren uit de 1e helft van de 16e eeuw, toen waarschijnlijk een grote renovatie van de kerk heeft plaatsgevonden.
Kunsthistoricus en onderzoeker van kunst en gebouwd erfgoed D. van Weezel Errens heeft in 1990 de tekeningen uitgebreid beschreven. Het artikel is HIER te vinden.
Voordat de schilderingen van de oude tufstenen kapel werden gesloopt is er via een advertentie nog een poging gedaan de originelen veilig te stellen.
Dit is niet gebeurd en moeten we het doen met de tekeningen die nu in het Fries museum liggen.
Ze zijn voor het overgrote deel betaald door de families Oenema en Roorda die een voorname rol speelden in Terkaple. Hun familiewapens waren dan ook afgebeeld bij de plafondschilderingen, evenals de wapens van Fryslân en andere financiële donateurs zoals de families Jongema, Galama en Walta.
Ook zijn hun namen vandaag de dag terug te vinden op de grafstenen in de vloer van de kerk. Deze grafstenen lagen ook al in de oude kerk. De grootste steen is van Douwe van Roorda en zijn vrouw Elisabeth de Borghreef (1610). Een andere steen stamt uit 1570 en vermeldt het sterven van Kempo van Oenema en “anno 1533 den 21 augusti sterf die eedele juffrou Doutye van Oenema”. De oudste steen die hier moet liggen, maar niet te zien is (hij ligt waarschijnlijk onder de vloer bij de preekstoel), stamt uit 1485, heeft de vorm van een doodskist en heeft als opschrift: “in het jaar ons Heren 1485 do staerf Tyepke Onamen, op Maydey. Biddet foer die syel en Pater noster”.
De Terkaplester kerk is afgebroken in 1854. De kerk werd te duur in onderhoud. Een advertentie uit de Leeuwarder Courant van 21 april 1854 zegt het volgende: “uit de hand te koop: eene aanzienlijke partij tufsteen, ongeveer 70 last grof wrak en 20 last fijne keizel, liggende te Terkaple, geschikt om te water vervoerd te worden. Te bevragen bij J.H. Hilverda te Terkaple”.
In het jaar 1840 is de tufstenen kapel van Terkaple door A. van Halmael en M. de Haan Hettema beschreven.
Het originele document is HIER te vinden.
Op de fundamenten van het tufstenen kapelletje is de huidige kerk gebouwd. Bij gelegenheid van het afscheid nemen van de oude kerk en de inwijding van de nieuwe kerk van Terkaple heeft de toenmalige predikant te Terkaple en Akmarijp. R. Witzenborgh Vinckers twee feestredenen uitgesproken. Op 12 februari 1854 in de oude kerk en op 20 augustus 1854 in de nieuwe kerk. KLIK HIER voor de volledige teksten van twee feestredenen.
In het huidige kerkje dat op de fundamenten van de tufstenen kapel is gebouwd zijn de bijzondere grafstenen uit de kapel nog steeds te vinden.
Meer hierover in Oare Tiden aflevering 24